کد مطلب:42118 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

آيت الله مرعشي نجفي كيست؟

آيت الله مرعشي در صبح روز پنجشنبه بيستم ماه صفر سال 1315 هجري در نجف اشرف، ديده به جهان گشود. وي فرزند عالم بزرگ سيد محمود تبريزي نسابة معروف و او فرزند سيد علي، معروف به سيد الحكماء و سيد الاطبا تبريزي از علما بزرگ و اطباي حاذق و داراي تأليفات گوناگون در موضوعات مختلف بوده و با شيخ عبده، شيخ «ازهر» روابط دوستانه داشته است. «عبده» وقتي شنيد سيد الحكما از بيماري رسته و لباس عافيت پوشيده است دربارة او اشعاري را سرود كه مطلع آنها اين است.
صحت بصحتك الدنيا من العلل يابن الوصي أمير المؤمنين علي
مرحوم سيد الحكماء در سال 1316 هجري در 114 سالگي بدرود زندگي گفت و والد مرحوم آية الله مرعشي در سال 1338 چشم از جهان پوشيد.
آية الله مرعشي در نجف اشرف، مقدمات و علوم ادبيه را از مدرس معروف، شيخ مرتضي طالقاني آموخت و علم تجويد را از شيخ نور الدين شافعي بكتاشي كه در تلاوت قرآن، عاصم زمان خود بود فرا گرفت.
علم انساب آل رسول را از والد معظم خود و سيد محمد رضا صائغ بحراني فرا گرفت و در فقه و اصول از خرمن دانش آقا ضياء الدين عراقي خوشه چيد و براي فرا گرفتن علم حديث و رجال از حوزة درس مرحو م سيد حسن صدر به كاظمين رفت و نزد او به تحصيل پرداخت.
علم كلام را از مرحوم شيخ جواد بلاغي و رياضيات را از شيخ ياسين عليشاه هندي فرا گرفت.
براي تكميل معلومات و زيارت قبر ثامن الحجج(ع) در سال 1343 رهسپار ايران گرديد و مدتي در تهران رحل اقامت افكند و علوم عقليه را از مرحوم ميرزا مهدي آشتياني و ميرزا طاهر تنكابني فرا گرفت و پيوسته از هر خرمني سنبلي ميچيد و از هر بلبلي نوايي ميشنيد و به مراتب والايي از علم و عمل رسيد، آنگاه براي زيارت قبر دختر گراميحضرت موسي بن جعفر(ع) فاطمه(س) رهسپار قم شد و با حوزة گرم و جوان مرحوم آيت الله عظماي حائري روبرو شد. از اين جهت با در خواست آيت الله مؤسس، رحل اقامت در قم افكند و از سال 1344 تا آخرين سالهاي عمر خود از طريق قلم و بيان، خدمات ارزندهاي انجام داد. اينك به گوشهاي از خدمات وي اشاره ميكنيم.
1. پرورش شاگردان
او در مدت اقامت خود در قم قريب 66 سال بطول انجاميد، در سنگر تدريس از سطوح متوسط تا سطوح عالي و سپس مراحل خارج را تدريس كرد و هيچگاه از تدريس خسته نميشد و در اين ايام كه پيري و بيماري بر او هجوم آورده بود، حوزة تدريس خود را ترك نكرد و به تدريس فقه ميپرداخت. او در ظرف اين مدت، صدها شاگرد پرورش داد و بسياري از علماي بلاد از خرمن علمياو بهره گرفتهاند و با مراجعه به تراجم علماي معاصر كه دست پروردههاي حوزة علميه قم هستند، اين حقيقت روشن ميشود.
2. احياي آثار علميگذشتگان
وي علاقة وافري به احياي آثار علماي گذشته داشت و در اين مورد گام هاي بلندي برداشت و آثار زيادي از طريق تشويق و تقدير و اخيراً از طريق سرمايه گذاري مالي ايشان منتشر شد.
احياي آثار علميگذشتگان از نظر رنج و زحمت و اثر وفائده، احياناً كمتر از آثار علميخود انسان نيست و اگر مقدمههايي كه به قلم آن فقيد بزرگ بر اين كتابها نوشته شده به رشته تحرير در آمده در جايي گرد آيد، خود كتاب قابل ملاحظهاي را تشكيل ميدهد.
3. آثار علميبه قلم خود آن مرحوم
فقيد راحل آثار قلميمتعددي دارد. اساميتأليفات ايشان، در كتابهاي تراجم كه جديداً و قديماً نگارش يافته منعكس است، و مرحوم مدرس تبريزي در «ريحانة الأدب» از 34 اثر ايشان نام ميبرد و جناب حاج شيخ محمد رازي در كتاب «آئينه دانشوران» فهرست آثار فقيد سعيد را آورده است. علاقه مندان ميتوانند براي آگاهي از فهرست تأليفات ايشان به اين كتاب مراجعه كنند.
دو يادگار بزرگ
در ميان آثار و يادگارهاي بزرگ فقيد سعيد، به دو اثر گرانبها اشاره ميكنيم:
1. تعليقات گرانبهاي ايشان بر كتاب احقاق الحق
اين تعليقات كه خود، چند برابر اصل كتاب است يك دايرة المعارف بزرگ براي فضايل و مناقب و مصادر بسياري از روايات مربوط به اهل بيت عصمت و طهارت به شمار ميرود. اگر فرزند برومند ايشان، اين تعليقات را جدا از احقاق، آن هم به صورت موضوعي چاپ و منتشر كنند براي محققان، كار را آسان كرده و رنج و زحمت را از آنها بر ميدارد.
2. كتابخانه شكوهمند مرعشي
اين اثر به حق، يكي از آثار بزرگ و سودمند اين فقيد است كه توانسته است چنين كتابخانه عظيميبا كتابهاي نفيس خطي و منحصر به فرد در حوزة علميه قم تأسيس كند و در طول متجاوز از پنجاه سال، دست سوداگران كتاب را از اين كتابها قطع كرده و آثار ديرينة اسلاميرا حفظ كند. اين كتابخانه از نظر نفاست نسخ، در ايران تقريباً منحصر به فرد است و از نظر كتابهاي مطبوع و منتشر شده كاملاً غني به حساب ميآيد.
در اين كتابخانه حدود 25 هزار جلد نسخة خطي نگهداري ميشود كه بسياري از آنها كتابهاي منحصر به فرد و به خط مؤلفان بزرگ است و تعداد كتاب هاي چاپي آن از مرز دويست هزار ميگذرد و هم اكنون اين كتابخانه، مرجع علما و دانشمندان و محققان است و اخيراً به همت والاي فقيد راحل و كمكهاي بي دريغ رهبر بزرگ انقلاب، حضرت امام خميني قدس الله سره ساختمان عظيميبراي حفظ كتابهاي نفيس بنا گرديده است. اميد است اين كتابخانه گامهاي بلندتري در نشر آثار علماي شيعه بردارد.
ويژگيهاي جسميو روحي آن فقيد
مرحوم آية الله عظماي نجفي قيافة گيرا، سيمايي نوراني چشماني جذاب، داشت و با سهولت و صداقت خاصي سخن ميگفت.
تسلط او بر كلمات و جمل شبيه تسلط انسان بر حركت دست خود بود، او محضري جذاب و شيرين داشت و در محفل دوستان، حكايات و قصص شيرين ميگفت و در عين حال، سيماي روحاني او انسان را به جهان ديگر متوجه ميساخت.
وي مردي منظم و متعهد بود. در طول مدت امامت خود در حرم و صحن، امامت نماز خود را تعطيل نكرد و در نخستين لحظات دخول وقت، به نماز ميايستاد و شبها پس از تهجد در بيت خود از نخستين كساني بود كه با گشوده شدن در حرم، وارد صحن مقدس ميشد.
او در عاريه دادن نفيس ترين كتابها، دستي سخاوتنمندانه داشت و هيچگاه ديده نشد كه در دادن كتابي هر چند ارزشمند و پر قيمت باشد ترديد به خود راه دهد. نگارنده اين كلمه را از خود ايشان شنيدم كه فرمود: انحصار طلبيهاي صاحبان كتابخانهها سبب شد كه كتابهاي اسلامياز ميان برود و بزرگترين خسارتها متوجه فرهنگ اسلاميشود.
يكي از ويژگيهاي فقيد راحل، علاقه به خاندان عصمت و طهارت بود. او در مصايب آنان چشميگريان و در شنيدن فضايل آنان چهرة شادماني داشت.
فقيد راحل از بسياري از مشايخ شيعه و مراجع عظام، داراي اجازة روايت بود و از جمعي از علماي بزرگ اهل سنت نيز اجازة روايت داشته، و در عصر خود شيخ اجازه بوده است و اگر مجموع اجازاتي را كه از مشايخ خود دريافت داشته و اجازاتي را كه به ديگران داده در يك جا گرد آورند، كتاب قابل ملاحظهاي را تشكيل ميدهد.
او در علم قرائت و تجويد ممتاز بود و قرآن را با لحن بسيار زيبا قرائت ميكرد و در نماز مغرب و عشا و صبح لحن قرابت او بسيار گيرا و روح افزا بود.
مرحوم آية الله نجفي در شب پنجشنبه پس ازاقامة نماز مغرب و عشاء در صحن مطهر و مراجعت به منزل، لحظاتي دچار عارضة قلبي شد (همان بيماري كه از آن مدتها رنج ميبرد) پس از برخورداري از يك عمر طولاني در سن 95 سالگي دعوت حق را لبيك گفت و جهان علم و دانش را به سوگ خود نشاند.

---

: آية الله جعفر سبحاني
سيماي فرزانگان ج 1